ΓENIKA

Α. Ιστορικό
Η πειρατεία, ως διεθνές έγκλημα με τη σύγχρονη μορφή του, έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια σε κάποιες θαλάσσιες περιοχές του πλανήτη όπου εμφανίζεται αυξημένη διέλευση εμπορικών πλοίων και ταυτοχρόνως έλλειψη αποτελεσματικών προληπτικών και κατασταλτικών δράσεων από πλευράς των κατά περίπτωση παράκτιων Κρατών.
Από το έτος 2007 και ιδιαίτερα μετά το δεύτερο εξάμηνο του έτους 2008, το φαινόμενο της θαλάσσιας πειρατείας έλαβε ανησυχητικές διαστάσεις στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά του Κόλπου του Άντεν (Κέρας της Αφρικής). Αποτέλεσμα του τρόπου δράσης των πειρατών αποτελεί η διεύρυνση της περιοχής των επιθέσεων, οι οποίες σύμφωνα με πραγματικά γεγονότα καλύπτουν πλέον σχεδόν όλη τη γεωγραφική περιοχή του βόρειου και του κεντρικού Ινδικού Ωκεανού.

Κατά το έτος 2010 οι πειρατικές επιθέσεις εναντίον πλοίων κάθε σημαίας στην εν λόγω θαλάσσια περιοχή ανήλθαν σε 210, ενώ το συνολικό κέρδος για τους 1500 περίπου πειρατές που δρουν στην περιοχή υπολογίζεται, κατά μέσο όρο, σε 150 εκατομμύρια δολάρια Η.Π.Α.
Το «ανθρώπινο» κόστος της πειρατείας, το έτος 2010 ήταν 4185 ναυτικοί που υπέστησαν ένοπλη επίθεση, 1090 κρατήθηκαν αιχμάλωτοι και 516 χρησιμοποιήθηκαν ως ανθρώπινες ασπίδες.
Όσον αφορά τα πλοία υπό ελληνική σημαία, από το 2008 μέχρι σήμερα, σε συνολικά 15 επιθέσεις, μόνο 2 είχαν ως αποτέλεσμα την κατάληψή από τους πειρατές και στη συνέχεια την καταβολή λύτρων για την απελευθέρωσή τους, χωρίς, ευτυχώς, να υπάρξει απώλεια ανθρώπινης ζωής ή τραυματισμός Έλληνα ναυτικού ή άλλου επιβαίνοντα σε αυτά.

Η ελληνική νομοθεσία αντιμετωπίζει το ζήτημα της πειρατείας και της ποινικής δίωξης των πειρατών. Ειδικότερα :
1. Στο ν.2321/1995 που κύρωσε τη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (UNCLOS, άρθρα 101 και 110 παρ.1-στην τελευταία διάταξη προβλέπεται το δικαίωμα πολεμικών ή αντίστοιχων πλοίων οιασδήποτε χώρας για επιβίβαση σε εμπορικό πλοίο άλλου Κράτους, στο οποίο έχει εκδηλωθεί πειρατεία).
2. Στο άρθρο 215 του ν.δ. 187/1973 (Κώδικας Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου), προβλέπεται η ποινική δίωξη κατά των πειρατών.
3. Στα άρθρα 7 και 8 του Ποινικού Κώδικα, ορίζεται η παγκόσμια δικαιοδοσία των Ελληνικών Ποινικών Δικαστηρίων για τέλεση, μεταξύ άλλων και του εγκλήματος της πειρατείας.
4. Στο άρθρο 2 του ν. 3922/2011 (σύσταση Αρχηγείου Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής), ορίζεται ως αρμοδιότητα του Σώματος η αντιμετώπιση της πειρατείας στο χώρο ευθύνης του.
Όσον αφορά το θέμα της επιβίβασης ενόπλων τμημάτων στα υπό ελληνική σημαία εμπορικά πλοία για την παροχή προστασίας, δεν υπάρχει μέχρι σήμερα σχετική νομοθεσία. Επίσης, αναφορικά με την ύπαρξη όπλων στα πλοία και τη μεταφορά τους σε αυτά, εφαρμόζονται οι διατάξεις της εθνικής μας νομοθεσίας (ν. 2168/1993) και η κατ΄ εφαρμογή αυτής εκδοθείσα Υ.Α. 3312.1/01/94/20.07.1994, σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται σε ελληνικά πλοία να φέρουν μέχρι τέσσερα (4) περίστροφα ή πιστόλια, για την προστασία του πληρώματος, τα οποία χρησιμοποιούνται κατόπιν αδείας του πλοιάρχου, σε περιπτώσεις ανάγκης και για όσο διαρκεί αυτή.

Σε διεθνές επίπεδο, τόσο ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, όσο και ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (Ι.Μ.Ο.), η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Η.Π.Α. και άλλα Κράτη, έχουν αναπτύξει πλαίσιο δράσης για το σύγχρονο φαινόμενο της πειρατείας. Συγκεκριμένα, με τα ψηφίσματα 107 και 1816 παρέχεται η δυνατότητα παρέμβασης ακόμα και στα χωρικά ύδατα της Σομαλίας, για παροχή βοήθειας σε πλοίο που απειλείται ή έχει υποστεί πειρατεία ή μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια.
Σε επίπεδο ΙΜΟ, έχει επισημανθεί ότι αποτελεί αρμοδιότητα και ευθύνη του κράτους της σημαίας του πλοίου να κρίνει τον κατάλληλο τρόπος για την αντιμετώπιση των περιστατικών πειρατείας και ένοπλης ληστείας και πρωτίστως παροτρύνονται οι κυβερνήσεις και οι παράγοντες της ναυτιλιακής βιομηχανίας να εφαρμόζουν τις Βέλτιστες Πρακτικές Διαχείρισης (Best 3 Management Practices-BMPs).
Ωστόσο, δεδομένης της καταγραφόμενης σημαντικής κλιμάκωσης των πειρατικών επιθέσεων και της αύξησης των περιπτώσεων που διάφορες χώρες επιτρέπουν την επιβίβαση ενόπλων στα εμπορικά πλοία που φέρουν τη σημαία τους και διαπλέουν την περιοχή, εκπονήθηκαν και υιοθετήθηκαν οδηγίες μη υποχρεωτικού χαρακτήρα για τους πλοιοκτήτες και τις κυβερνήσεις, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα επιμέρους ζητήματα που αφορούν στην επιβίβαση ένοπλου προσωπικού φύλαξης στα πλοία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε) ανταποκρίθηκε στην ανάγκη αντιμετώπισης του σύγχρονου πειρατικού φαινομένου με τη σύσταση της ναυτικής επιχείρησης «ΑΤΑΛΑΝΤΑ», στην οποία τα Κράτη-Μέλη συμμετέχουν δια της αποστολής πολεμικών πλοίων στην περιοχή για προστασία των εμπορικών τους πλοίων αρχικά, αλλά και συνδρομή σε πλοία άλλης σημαίας. Η Ελλάδα συμμετέχει στην επιχείρηση με την περιοδική αποστολή πολεμικού πλοίου.

Η χώρα μας, ως κοινά αναγνωρισμένη ηγέτιδα ναυτιλιακή δύναμη παγκοσμίως, έχει υποστηρίξει σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο, κάθε πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών, του ΙΜΟ και της Ε.Ε. αποδεικνύοντας εμπράκτως το ενδιαφέρον της και τη σημασία που αποδίδει για μια αποτελεσματική πολιτική στο θέμα της καταπολέμησης και εξάλειψης της πειρατείας, όπου και αν αυτή εκδηλώνεται, με γνώμονα το σεβασμό πάντοτε στις αρχές της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.

Όσον αφορά τα ζητήματα που έχουν τεθεί στο πλαίσιο του Ο.Η.Ε., του ΙΜΟ και της Ε.Ε., για το θέμα της αυτοάμυνας των πληρωμάτων ή της επιβίβασης ενόπλων (ιδιωτών φρουρών ή στρατιωτικών αγημάτων) στα εμπορικά πλοία για την προστασία πλοίου και πληρώματος η Ελλάδα έχει, κατ’ αρχήν, υποστηρίξει την εφαρμογή των συνιστώμενων Βέλτιστων Πρακτικών Διαχείρισης (Best Management Practices, ΒΜΡ) του ΙΜΟ.